We zijn nu in het tijdperk van de ginkgo beland. De ginkgo is meer dan alleen maar een boom. Het is een boom met een aura – heilig in Japan en hier bij ons scheelt het niet veel. Jaren geleden kreeg ik van een vriendin een speldje van een ginkgoblad cadeau. En als ik een jasje aan doe, wat niet heel vaak is, draag ik dat speldje op mijn revers. En altijd kom ik dan mensen tegen die een blik van herkenning in hun ogen krijgen als ze mijn speldje zien, zo van: aha, jij hoort dus ook bij ons geheime genootschap. Want ik blijk lang niet de enige te zijn die ginkgobladeren draagt; vooral dames dragen vaak een verzilverde versie aan een kettinkje om hun nek.
Ginkgo biloba, om de volledige naam te gebruiken, is geen doorsnee boom. De ginkgo is een symbool, een geneesmiddel en een inspiratiebron: het symbool van eenheid, hoop en tijdloosheid, een geneesmiddel voor kwalen die uiteenlopen van angst tot geheugenverlies , nierstenen en schurft. Aan pillen, poeders een zalfjes met ginkgo-extract worden miljoenen verdiend, maar enig geneeskrachtig effect is nooit bewezen. De boom is al sinds eeuwen een inspiratiebron voor schrijvers en dichters. Zo schreef Goethe ooit een sonnet genaamd ‘Gingo biloba’, compleet met spelfout. Hij kweekte ook boompjes uit zaad en deelde die uit aan zijn vrienden.
Geen wonder dus dat de ginkgo tegenwoordig een populair boompje is dat je zelfs in geschenkverpakking kunt kopen. En ik moet zeggen: de ginkgo, met zijn unieke, waaiervormige blad is een boom vol karakter. Hij is van grote afstand te herkennen en het blad lijkt in niets op dat van een andere boom. Eigenlijk hoort de ginkgo tot de naaldbomen, maar in dit geval zijn de naalden tot bladeren vergroeid. De ginkgo is hierin uniek. De boom is een levend fossiel en is in miljoenen jaren niet veranderd. Een grappige eigenschap is dat het blad soms direct uit de stam groeit, in plaats van alleen aan de takken.
De ginkgo is tweehuizig: je hebt mannelijke en vrouwelijke bomen. Na ongeveer 25 jaar zal een vrouwelijk exemplaar pruimvormige vruchten gaan dragen. In Japan worden de geroosterde pitten van die vruchten als een delicatesse beschouwd. Tijdens de oogst moet je wel wat doorstaan, want de pitten mogen eetbaar zijn – het vruchtvlees stinkt naar rotte vis.
De ginkgo kan goed tegen luchtvervuiling en wordt daarom vaak in steden aangeplant. Vanwege de stank van de vruchten kiest men daarbij meestal voor de mannelijke boom. Maar groot is de verbazing als die boom bij volwassenheid ook vrouwelijke kenmerken begint te vertonen. Deze transgenderbomen dragen mannelijke bloemen, maar daarnaast ook de onwelriekende vruchten.
Ginkgo’s houden van vruchtbare en vochthoudende grond. Op zand zou ik ze niet planten; daar groeien ze eerder achteruit dan vooruit, maar op goede grond kunnen ze een schot maken van anderhalve meter per jaar. Een volwassen boom wordt met gemak 20 m hoog, maar voor wie een kleine tuin heeft en toch per sé een ginkgo wil planten zijn er dwergvormen in de handel.
De ginkgo is op zijn mooist in de herfst als het blad naar heldergeel verkleurt. Maar dat moment van glorie duurt maar kort en het is de vraag of een week van kleurenspektakel wel voldoende reden moet zijn om de boom aan te planten. Te meer daar je in de meeste tuinen maar een exemplaar kwijt kunt. Om daarom nog maar even terug te komen op die geschenkverpakking: de mooiste ginkgo is misschien wel de ginkgo in de tuin van de buren.