Mooie groente

Wie ooit een moestuin heeft gehad weet dat het telen van groente van een heel andere orde is dan het kweken van bloemen waarnaar je alleen maar mag kijken. Borders en perken vol sierplanten zijn mooi om te zien, maar het ware welbehagen ervaart de tuinier pas te midden van groenten en kruiden. Daar waar basilicum, bieslook en peterselie geuren, de sla knapperig staat te zijn en de courgettes bijna zichtbaar groeien, daar besef je dat het verbouwen van kruiden en groenten raakt aan de essentie van het bestaan. Sinds de Europese mens zo’n dertig eeuwen geleden van een jager in een landbouwer veranderde, roept het zwellen van de rode kool heftiger gevoelens bij ons op dan het groeien van de bolacacia en de margriet. Het doorschieten van de sla en het rijpen van de tomaat zijn als gebeurtenis oneindig veel dramatischer dan de gezapige bloei van phlox en aster.

Palmkool met eenjarigen

Iedereen zou minstens een gedeelte van zijn tuin voor de teelt groente en fruit moeten reserveren, maar in de gemiddelde tuin – zeker in die van de nieuwbouwwoning – is dat geen haalbare kaart. De ruimte ontbreekt eenvoudigweg voor aparte moes- en siertuinen. De oplossing ligt dan ook voor de hand: combineer die moes- en de siertuin, plant kersen- en pruimenbomen, in plaats van steriele coniferen en Japanse esdoorns, en bessen en frambozen in plaats van ribes en forsythia. Ruk die kale klimroos en die oneetbare vuurdoorn van de muur, en plant druiven, kiwi’s en vijgen. Veel eetbare planten zijn minstens zo mooi als planten die het alleen van hun uiterlijk moeten hebben, en nog lekker op de koop toe. Allerlei soorten groenten kunnen als sierplant worden toegepast. De snijbiet is heerlijk om te eten en geeft daarnaast het kleurigste loof dat er in de plantenwereld denkbaar is. Bieslook is gemakkelijk te telen en kan als bloeiend randje om perken en borders worden toegepast. Rabarber is een markante plant met groot glimmend blad en manshoge bloempluimen in mei.

De artisjok heeft misschien wel het meest nobele en decoratieve blad van alle planten – groot, diep ingesneden en zilvergrijs. Artisjokken zijn in ons klimaat net niet, of net wel winterhard; in ieder geval moeten ze ‘s winters met zorg worden afgedekt. Maar je kunt dit probleem omzeilen door de artisjok niet als vaste plant te beschouwen, maar door hem als eenjarige plant te telen. Wie eind-maart artisjokken binnen op de vensterbank zaait, heeft in mei grote planten om in de tuin te zetten en al na een paar maanden neemt een goed-verzorgde artisjokkkenplant met gemak een vierkante meter in beslag. Tegen het einde van de zomer kunt u artisjokken oogsten, maar de bloemen van de plant zijn zo spectaculair, en trekken zo veel vlinders, dat er een bijna bovenmenselijke discipline voor nodig is om de eetbare bloemknoppen van de artisjok daadwerkelijk af te snijden. Voor wie opziet tegen het werk dat de artisjokkenteelt inhoudt, is er de kardoen, een winterhard familielid van de artisjok waarvan het geblancheerde blad wordt gegeten.

Roodbladige sla en paarsbladige basilicum vormen een mooie achtergrond voor rode of oranje bloemen. Toscaanse kool, boerenkool en rode bieten kunnen een hoek markeren of dienen als sluitstuk van een border en wie van symmetrie houdt kan ze als wachters uitplanten ter weerszijden van het tuinpad, de voordeur, of een trap. 

Een prachtige plant voor de sierlijke moestuin is Allium porri, prei in het Nederlands, met stengels stevig als olifantspoten en blad dat staalblauw glimt als een mijnenveger bij volle maan. Zelfs ‘s winters als de vaste-planten-border is ingestort en er bruin en beschimmeld bij ligt, staat de prei nog statig overeind. En wie geen prei lust kan de plant laten staan tot hij in bloei schiet, om dan te genieten van de lilagrijze, bolvormige bloemen. Ook klimplanten vind je in de catalogus van groentezaden. Pronkbonen en snijbonen zijn lekker om te eten en steken wat bloei betreft lathyrus en andere klimplanten naar de kroon.

De mooiste groente is waarschijnlijk de kool in als zijn verschijningsvormen. Palmkool, of Toscaanse kool, is een ‘vergeten groente’ die tegenwoordig een bescheiden comeback maakt. Je komt hem zelfs in sterrenrestaurants tegen onder zijn Italiaanse naam: cavolo nero. Deze exclusieve kool smaakt precies hetzelfde als boerenkool. Hij wordt alleen niet gestampt.

Savooiekool heeft interessant gebobbeld blad en rode kool iis onwaarschijnlijk paars, overlegd met een blauwgrijze waslaag waarin je je naam kunt krassen. Rode kool is op zichzelf al een genot om naar te kijken, maar wordt naar het hoogste plan getild als je deze kool combineert met eenjarige planten.



Rode kool met zinnia's